De families Spaan die in deze parentelen beschreven worden zijn afkomstig uit de Over-Betuwe (Lakemond, Valburg, Zetten, Oosterhout) in Gelderland. De oudst bekende stamvader, Arnd, werd geboren in Duiven (de Liemers, Gelderland).
Deze families hielden zich overwegend bezig met de tuinbouw, en wel heel speciaal met de tabaksteelt in de Betuwe. Tot eind 19e eeuw was de Betuwe het centrum van de tabaksteelt in Nederland. Onder invloed van de goedkopere (of betere ?) tabak uit Nederlandsch-Indië is de tabaksteelt in Nederland geheel verdwenen.
De naam Spaan is onafhankelijk van elkaar op diverse plaatsen ontstaan: de families Spaan uit de Liemers, Over-Betuwe, Zutphen, 's Gravenhage, Brabant, Limburg en Vlaanderen zijn verwant.
Spaan in de Liemers
In Duiven wordt midden 1400 de eerste Spaan getraceerd. De Liemers behoorde destijds bestuurlijk onder de hertog van Kleef. De Kleefse enclaves in de Liemers, waartoe onder meer behoorden Zevenaar, Duiven, Huissen, Meinerswijk en Wehl, zijn eerst in 1813 en 1815 bij Nederland gekomen. De Spaan-en in Duiven (in tegenstelling tot de Spaan-en in Didam en de Betuwe) hadden hofsteden en gronden in bezit, naar blijkt uit borgstellings-, boedelscheidings- en koopcontracten. Vanaf het midden van de jaren 1400 zijn diverse Spaan-en pachter van landerijen en hofsteden, welke in het bezit zijn van Huis Bergh, te Zeddam, te Didam en in de Oostelijke Over-Betuwe te Gendt, Doornenburg en Pannerden (ook Pannerden behoorde vóór de voltooiing van het Pannerdens Kanaal in 1705 tot de Betuwe). Voor 1600 was de familie Spaan in Duiven en omstreken reeds fors gegroeid.
De eerste Spaan werd in 1380 door de toenmalige Heer van den Bergh als administrateur naar 's Heerenberg gehaald, vanuit een van zijn andere bezittingen nabij Boxmeer. Hij had meerdere zonen, waarvan Jodocus priester werd, die staties in de omgeving van Elten en Zeddam bediende. Een andere zoon werd bevelvoerder van de Berghse troepenmacht. De Spaan te Didam wordt door de adellijke tak van Spaen (van Biljoen) beschouwd als hun stamvader. Hoewel zij zelf schrijven dat dit niet volledig bewezen is, zijn er toch wel veel aanwijzingen die deze veronderstelling geloofwaardig doen voorkomen.
Gegevens over de Liemers tak:
A.J.H. (Toon) Spaan , Zevenaar.
Spaan in België
In Belgiλ wonen (data uit 1996) enkele Spaan (zie kaart). Begin 1885 trokken enkele families (Gradus Spaan, Hermsen-Spaan en Jansen-Spaan) uit Valburg (Betuwe) naar Lede (Oost-Vlaanderen) om daar de tabaksteelt op te zetten in een tabaksonderneming geleid door Jacob Antoon De Hartog, eveneens uit Valburg.
(Kaart gegenereerd met Familienaam (B); klik op de kaart voor vergroting)
Spaan in de Betuwe
Een verwantschap met de families Spaan uit Zeddam en Kerk-Avezaath werd niet aangetoond. Deze tak stamt af van Van Spaen uit Tiel, leden van de Ridderschap van Nijmegen in de 15e en 16e eeuw.
Spaan in Amsterdam / Holland
De Amsterdamse / Hollandse Spaan zijn hieraan niet verwant: rond 1740 vestigden zich tenminste vier mannelijke immigranten Spaan uit Ascheberg (ten zuiden van Mόnster, Westfalen) in Amsterdam; vanaf de 15e eew kwam de naam Spaan / Spaen / Spahn in Ascheberg voor. Onder de Portugese joden die naar Amsterdam vluchtten, zou zich een Spaan bevonden hebben. In Scheveningen hebben enkelen zich bij de invoering van de burgerlijke stand laten inschrijven als Spaan en Spaans; deze naam werd afgeleid van een gereedschap voor het herstel van vissersnetten.
Spaan in Noord-Brabant
Rond 1760 vestigde zich in Nuenen Hendrik Spaan, die voor 1730 in Olffen (Westfalen) geboren is; zie http://home.tiscali.nl/~stamboomspaan/index.htm. Hendrik die voor 1730 in Olffen geboren is. Olffen is een plaatsje vlakbij Munster in Duitsland. Voor de geboorte van Hendrik zijn er twee generaties zoek, welke dan weer opduiken in Nuenen in 1631 als de tweeling Joanna en Luijtgarda geboren worden.
